ΨΥΧΟΓΡΑΦΟΝΤΑΣ τον ποιητή ΚΩΣΤΗ ΠΑΛΑΜΑ

Εκείνος που επιχειρεί να διερευνήσει σε βάθος την ψυχή ενός μεγάλου ποιητή, πρέπει πρώτα απ’ όλα να τον έχει γνωρίσει και να πορευθεί μαζί του στα δύσκολα και ανυπέρβλητα μονοπάτια των εσωτερικών συγκρούσεων, αλλά και στις ξαφνικές εκλάμψεις των αυθόρμητων εμπνεύσεών του. 

ο Παρατηρητής

Ένα από τα πιο αξιόλογα έργα ψυχαναλυτικής ερμηνείας αλλά και βιογραφικής αναφοράς, υπήρξε το βιβλίο του Άγγελου Δόξα «Παλαμάς», από τις εκδόσεις «Εστία», το 1959. Κυκλοφόρησε λίγο μετά το θάνατο του μεγάλου ποιητή. «Ο Φρόιντ», γράφει ο Άγγελος Δόξας, «μεθοδολογώντας την ψυχοκριτική της λογοτεχνίας, απέδειξε πως το λογοτεχνικό έργο όπως και κάθε γνήσια καλλιτεχνική δημιουργία, αποτελούν εξωβολή και προβολή ψυχικών συμπλεγμάτων του δημιουργού της, τόσο στο γενικό της θέμα όσο και στις λεπτομέρειές τους».

Ο Παλαμάς, ένας γνήσιος ποιητής του 20ού αιώνα, άφησε πλούσιο έργο στο οποίο στηρίχτηκε κυρίως στα βιώματά του, αλλά και στις εσωτερικές του ανησυχίες. Κατά συνέπεια, η μελέτη του Άγγελου Δόξα, όπως λέει και ο ίδιος, αναζητά «την αξιολόγησή του στην πρόθεση να διευκολύνει τη βαθύτερη κατανόηση της ζωής του έργου του Κωστή Παλαμά, κάτω από το ερευνητικό φως της ψυχολογίας του βάθους, βεβαιωμένο αποδεικτικά με τα κείμενα και τις ομολογίες του ποιητή».

Αξιοσημείωτη είναι η επισήμανση του Άγγελου Δόξα σχετικά με τα βιώματα του Παλαμά, λέγοντας: «Ο Φίχτε και ο Νίτσε βεβαιώνουν ανεπιφύλακτα ότι κάθε φιλοσοφικό σύστημα δεν είναι παρά απήχηση του υποκειμενικού βιώματος του δημιουργού του και άμεση αντανάκλαση της ψυχικής του δόμησης, πράγμα που τόσο είναι αποδεδειγμένο από την εποχή του Πλάτωνα μέχρι την εποχή του σύγχρονου Υπαρξισμού, δεν στέκει καθόλου ν’ απορούμε και πολύ περισσότερο να δυσφορούμε, ακούγοντας έναν ποιητή να ομολογεί πως ολάκερη η ποίησή του δεν είναι άλλο από τη λυρική του αυτοβιογραφία». Ασφαλώς εκείνο που ξεχωρίζει στην ποιητική δημιουργία του Κωστή Παλαμά είναι ο λυρισμός και το ερωτικό στοιχείο, πέρα από τις περιπλανήσεις σε βιώματα και νοσταλγίες:

Αέρινα φαντάσματα οι αγάπες οι παλιές μου

όλες μαζί χιλιόχρωμο μπουκέτο από κάλλη!

Ο ρομαντικός ρεαλισμός, κατά τον Άγγελο Δόξα, οριοθετεί τα πλατωνικά ειδύλλια σε μια εκρηκτική ποιητική υπέρβαση. «Ένα πυροτέχνημα οι έρωτες του ποιητή. Κάπου στέκει καρφωμένο το πυροτέχνημα, έτσι που να περνάει απαρατήρητο. Και ξαφνικά κάποιος του βάζει φωτιά, το κάνει να πετάει σπίθες, φλόγες που στριφογυρνούν σαν μύλοι, πύρινες γλώσσες που φιδωτά ανεβαίνουν, ρομφαίες που σπαθίζουν τα σκοτάδια τ’ ουρανού για να εκραγούν στα ύψη σαν πολύχρωμες μαγείας ανθοδέσμες».

Ο Κωστής Παλαμάς ήταν ενήμερος για το έργο του Άγγελου Δόξα, που το περίμενε με έκδηλη ανυπομονησία. Δυστυχώς, όμως, δεν πρόλαβε να το διαβάσει. Ωστόσο, το βιογραφικό αυτό βιβλίο υπήρξε ένας διθύραμβος όχι μόνο στην παλαμική ποίηση, αλλά και στην ίδια την ψυχοσύνθεση του δημιουργού, που τίμησε επάξια την ελληνική λογοτεχνία. Ο Ρόμαϊν Ρόλαντ είπε κάποτε ότι ο Παλαμάς είναι από τους καλύτερους ποιητές της Ευρώπης. Και είχε απόλυτο δίκαιο.

www.psema.gr